Bamya Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?
Bamya yetiştiriciliği nasıl yapılır sualine olan merak gayet anlaşılabilir. Bamyanın hem lezzeti hem besleyiciliği bamya yetiştiriciliği nasıl yapılır sorusuna olan ilgiye açıklamaya yeterlidir. Bamya genellikle belirli köy çeşitleriyle ve belli bölgelerde yetiştirilen geleneksel bir sebze türüdür. Bamya ekimi, ot temizliği ve hasadında gereken yoğun işgücü nedeniyle genellikle küçük alanlarda yapılmaktadır. Bu sebze, hafif eğimli ve verimsiz topraklarda susuz bir şekilde yetiştirilebildiği için üreticilere kolaylık ve ekonomik avantaj sağlamaktadır. Aynı zamanda, bamyanın sulu tarımı da yaygın olarak gerçekleştirilmektedir.
Bamya Yetiştirme Şartları
Bamya ne zaman ekilir?
Bamya, sıcak iklim koşullarına uygun bir sebze olduğu için hava sıcaklığı 16°C‘ye, toprak sıcaklığı ise 15°C‘nin üzerine çıkmadan önce ekilmemelidir. Tohum ekim zamanı, coğrafi bölgelere bağlı olarak değişiklik gösterir. Tohum ekiminde toprak nemi büyük önem taşır. Ekim tarihi, hava ve toprak sıcaklıkları ile toprağın hazır olma durumuna bağlı olarak belirlenir ve genellikle belirli bir bölge için 15-20 gün sürebilir. Örneğin, Karadeniz Bölgesi’nde ekim zamanı Samsun’da genellikle 5 Mayıs civarında başlar ve yaklaşık 20 gün sürer.
Bamya nasıl ekilir?
Tipik olarak, tarlada oluşturulan karıkların boyun kısımlarına doğrudan tohum ekimi şeklinde gerçekleştirilir. Ayrıca düz tarlaya doğrudan tohum ekimi ile üretim yapmak da mümkündür. İlkbaharda toprak çok derin olmayacak şekilde yeterince sürülür ve düzeltilir. Düzlenen tarlada, ekim yapılacak masuralar 40-50 cm olacak şekilde açılır. Toprak tavı uygunsa tohum ekimi hemen gerçekleştirilir. Toprak tavı uygun değilse masurara salma su verilir ve toprak tavı oluşturulması beklenir. Toprak tavı oluştuktan sonra, masuraların boyun noktalarına 20-25 cm sıra arası mesafeyle ve her ocağa 3 tohum gelecek şekilde 2-3 cm derinliğe ekim yapılır. Her ocağın üzerine bir avuç yanmış çiftlik gübresi konulur. Bu uygulama, kaymak tabakası oluşumunu engeller. Tohumlar çok derine ekilirse çimlenme ve fidelerin toprak üzerine çıkması zorlaşabilir. Tohumlar, ekimden önce bir gün boyunca ıslak bez arasında tutulursa şişerek çimlenmeyi teşvik eder; bu şekilde ekilen tohumlar, toprak tavası uygunsa hızla çimlenerek 2 hafta içinde toprak yüzeyine çıkarlar.
Sulama yapılmadan gerçekleştirilecek bamya yetiştiriciliğinde ise aynı şekilde toprak işleme yapıldıktan sonra düz tarlaya, el ile veya mibzer ile sıra arası 40-50 cm, sıra üzeri ise 15-20 cm mesafelerle tohum ekimi yapılır. Bir dekarlık alanda 1.5-2 kg tohum yeterlidir.
En iyi bamya nerede yetişir?
Bamya, Türkiye’nin iklim koşullarına ve coğrafi özelliklerine bağlı olarak vejetasyon döneminin en kısa olduğu bölgeler dışında, sulama imkanı olan hemen her yerde yetiştirilebilir. Özellikle Akdeniz, Ege Bölgesi’nin depresyon ovaları ve Karadeniz Bölgesi’nde her mevsim yağış alan, bulutluluğun yüksek olduğu Kuzey Anadolu Dağları’nın kuzeye bakan yamaçları dışında, bu dağların güneyinde kalan havzalarda başarılı bir şekilde yetişebilir. Doğu Anadolu’nun kuzeydoğusu ile Erzurum, Kars, Ardahan platoları gibi yüksek bölgeler hariç, bamyanın adaptasyon gösterebileceği geniş bir coğrafyada yetiştirilmesi mümkündür.
Bamya hangi ayda dikilir?
Bamya ekseri Mayıs ayında ekilir. Bununla birlikte iklim koşullarına bağlı olarak bu zaman aralığı Nisan sonundan Haziran başına kadar değişebilir. Bamya tohumları, ekim sırasında belirli bir derinlikte ve aralıkta toprağa yerleştirilmelidir. Sıra arası mesafe 40-50 cm, sıra üstü mesafe ise 15-20 cm olarak önerilmektedir.
Bamyanın Verimli Olması İçin Ne Yapmak Lazım
Düz tarlada veya masuralı üretimde bakım işlemleri benzerdir. Ancak masuralı üretimde her ocakta 2 bitki bırakılarak seyreltme yapılır. Düz tarla ekimlerinde gerekirse seyreltme işlemi uygulanabilir.
Çapalama: Bitkiler çıkışlarını tamamladıktan sonra masuralı üretimde her ocakta birbirinden uzak 2 bitki bırakılarak seyreltme yapılır ve ilk çapa işlemi gerçekleştirilir. Düz tarla ekimlerinde ise bitkiler 2-3 hakiki yapraklı olduklarında ilk çapa yapılır. Bu çapalama işlemi sırasında yabancı ot gelişimi engellenir ve toprağın havalandırılması sağlanır. Sulama yapılmayan üretimlerde bitkiler 15-20 cm boya ulaştığında ikinci çapa işlemine geçilir. Daha sonrasında bitkilerin gelişimine bağlı olarak üçüncü çapa işlemi gerekiyorsa uygulanır.
Bamya Sulaması Nasıl Olmalı?
Masura tarımı uygulamalarında, tohum ekimiyle birlikte iklim şartlarına bağlı olarak gerektiğinde sulama yapılır. Bamya yetiştiriciliğinde özellikle ilk meyveler belirdikten sonra su verilmesi, verim üzerinde olumlu bir etki sağlar. Ancak yağmurlama sulama, küllenme hastalığını teşvik ettiği için kesinlikle uygulanmamalıdır.
Bamyada Gübreleme
Toprak analizi sonuçlarına bağlı olarak, dekara 3-4 kg azot (N), 8-10 kg fosfor pentoksit (P2O5) ve 10-12 kg potasyum oksit (K2O) içeren bir ticari gübre, diskaro ile 0-15 cm derinliğe karıştırılarak uygulanır. Ayrıca dekara 2-3 ton yanmış ahır gübresi verilmesi önerilmektedir. Azotlu gübre uygulamasının sınırlanması, bitki boyunun aşırı uzamasını önlemek açısından önemlidir. Marmara Bölgesi’nde kurak arazilerde, su ve gübre kullanılmadan bamya üretimi mümkündür.
Bamya Hastalık ve Zararlıları
Bamya üretiminde en önemli hastalıklardan biri külleme hastalığıdır ve yaprak bitleri en önemli zararlılardan biridir. Bunun dışında, bamyanın başlıca hastalık ve zararlılarına pek rastlanmaz. Ancak fungal kökenli hastalıklar ve beyaz sineklere karşı önlemler alınmalıdır, özellikle kök boğazı çürüklüğü gibi. Yabancı ot kontrolü, bamya üretiminde tamamen çapalama işlemi ile sağlanabilir. Üretim mevsimine bağlı olarak yapılan 2-3 çapalama işlemi, yabancı ot mücadelesinde yeterlidir.
Bamya Hasadı
Bamya üretimini önemli ölçüde etkileyen aşamalardan biri hasattır. Meyve, meyve sapı ve yapraklar arasındaki tüyler, toplayıcılar için hasat sırasında rahatsızlık yaratabilir. Bamya bitkisi, çeşitlere bağlı olarak tohum ekiminden yaklaşık 40-60 gün sonra çiçeklenmeye başlar. Çiçeklenme süreci de yine çeşitlere bağlı olarak farklılık gösterir.
Bamya hasadı, kullanım amacına ve çeşide bağlı olarak çiçeklenmeden bir gün sonra veya üç ila dört gün sonra gerçekleştirilir. Hasat kriterlerinden biri, meyvenin normal çeşit iriliğinin üçte birine ulaştığı andır. Bu irilik, çeşitlere göre değişmekle birlikte genellikle 1.5 ila 4.0 cm arasındadır. Bamya hasat edildikçe, bitkide yeni çiçek oluşumu teşvik edilir. Bölge ve çeşide bağlı olarak bamya bitkisinin hasat süresi 1.5 ila 4 ay arasında değişebilir. Hasat, meyvelerin aşağı doğru çekilmesiyle gerçekleştirilir. Verimli bir işçi, günde 10-15 kg bamya toplayabilir. Ancak Amasya çiçek bamya gibi küçük meyveli çeşitlerde bu miktar daha da az olabilir.
Bamya Verimi: Uygun yetiştirme yöntemleri ve bakım koşullarıyla birlikte iyi bir çeşit kullanıldığında, dekara 500-800 kg arasında bir verim elde etmek mümkündür. Bazı yabancı bamya çeşitlerinde ise verim 4000 kg/da’a kadar çıkabilir.