Ait olduğu familya yılanyastığıgillerdir ve genellikle geniş yapraklı ve yumrulu bir yapıya sahiptir. Yaygın olarak “taro” veya “kolakaz” olarak da bilinen gölevez, özellikle kırsal kesimlerde sıkça kullanılmaktadır. Çiğ olarak tüketildiğinde toksik olan gölevez kökü ve yaprakları, pişirilerek tüketildiğinde daha güvenli hale gelir. Özellikle karbonatla pişirildiğinde, içerdiği kalsiyum oksalat kristalleri nedeniyle daha faydalı hale gelir. Ülkemizde Akdeniz bölgesinde, özellikle Antalya ve Mersin illerinde yetiştiriciliği yapılır.
Gölevez Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?
Bu bitki, yılanyastığıgiller familyasına aittir ve genellikle nemli ve sıcak iklimleri tercih eder. Gölevez bitkisi, gölet kenarlarında ve sulak alanlarda yetiştirilir. Gölevezin tarımı, genellikle yumruları üzerinden yapılır. Yumrular, genellikle 10-15 cm derinliğe ve 60-70 cm aralıklarla ekilir. Ekim işlemi nisan ayında gerçekleşir ve yaklaşık 7-8 ay sonra hasat yapılır. Gölevez bitkisi, tamamen susuz kaldığında yaşamsal aktivitelerini durdurarak uykuya geçebilir, bu yüzden sürekli sulanması gerekir. Ancak durağan su birikintilerinde kalması çürümeye ve hastalıklara neden olabilir. Bu nedenle, damlama sulama sistemleriyle sulama yapılması önerilir. Gölevez bitkisinin toprak yapısı, hafif nemli ve iyi drenajlı olmalıdır. Toprak harcı, ponza ve torf gibi malzemelerin karışımından oluşmalıdır. Bitki, yarı gölge alanlarda yetiştirilmeli ve doğrudan güneş ışığından korunmalıdır. Bu bitkinin, sağlıklı bir şekilde büyümesi için; düzenli sulama, uygun toprak bakımı ve uygun iklim koşulları gereklidir.
Gölevez Faydaları Nelerdir?
Gölevez, düşük kalorili olmasının yanı sıra yüksek besin değeriyle dikkat çeken bir sebzedir. İçerdiği lif ve dirençli nişasta ile sindirim sistemini destekler, bağırsak sağlığını korur ve sindirim sorunlarını önler. Ayrıca, kansere karşı koruyucu etkisi bulunur ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Kalp sağlığını destekleyen taro, kolesterolü düşürür, kan şekerini dengeleyerek diyabet riskini azaltır ve kan damarlarının sağlıklı çalışmasını sağlar. Magnezyum, potasyum, demir, fosfor, C ve E vitamini gibi birçok besin öğesini içerdiğinden bağışıklık sistemini güçlendirir ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Lezzetli tariflerle tüketilebilen taro, sağlıklı bir yaşam için değerli bir besindir.
Gölevez Nerede Yetişir?
Gölevez, başlıca Güney Hindistan ve Güneydoğu Asya bölgelerinde yetişen, nemli ve yağışlı iklimleri tercih eden bir bitkidir. Özellikle tropikal ve subtropikal iklimlerde yaygın olarak bulunur. Bu bölgelerde toprak koşullarına ve iklim şartlarına uyum sağlayarak verimli bir şekilde yetişir. Türkiye’de ise özellikle Akdeniz Bölgesi’nde, Mersin ve Antalya gibi illerde yetiştirilmektedir. Akdeniz’in ılıman iklimi ve nemli havası, gölevezin gelişimi için uygun bir ortam sağlar. Son yıllarda gölevezin sağlık faydalarının ve kullanım alanlarının daha geniş kitlelerce keşfedilmesiyle birlikte Türkiye’deki gölevez üretimi de artış göstermiştir. Bu sebze, hem yerel mutfaklarda çeşitli yemeklerde kullanılmakta hem de ihracata konu edilerek yurt dışına gönderilmektedir.
Gölevez Yetiştiriciliğinde İklim Ve Toprak Yapısı
Bu bitki, sıcak ve nemli iklimleri tercih eder. Yüksek nem ve ılıman sıcaklıklar, gölevezin sağlıklı bir şekilde büyümesini ve verimli bir şekilde ürün vermesini sağlar. Bu nedenle, gölevez tarımı genellikle tropikal ve subtropikal iklim bölgelerinde daha yaygındır. Toprak yapısı da gölevez yetiştiriciliği için emlidir. Humuslu, iyi drene edilmiş ve suyu iyi tutan killi toprakları tercih eder. Bu tür topraklar, bitkinin köklerinin sağlam bir şekilde tutunmasını ve su ve besin maddelerini etkili bir şekilde almasını sağlar. Gölevez tarımı için ideal bir ortam oluşturmak için, uygun iklim ve toprak koşullarının yanı sıra düzenli sulama ve gübreleme de gereklidir. Ayrıca, bitkinin zararlı böceklerden ve hastalıklardan korunması için uygun önlemler alınmalıdır.
Gölevez Tohumu Ne Zaman Ekilir?
Gölevezin yetiştiriciliği ve üretimi, genellikle kök yumruları üzerinden gerçekleştirilir. Bu yumrular, belirli bir derinlikte ve aralıkta ekilir. Ekim genellikle nisan aylarında yapılır ve yaklaşık 7-8 ay sonra hasat zamanı gelir. Hasat işlemi, kış boyunca devam ederek verimli bir ürün elde edilir. Eğer gölevez tohumlarıyla yetiştirme yapılacaksa, öncelikle tohumların çimlenmesi için 20-22 derece sıcaklıkta bir ortam sağlanır. Tohumlar ekilmeden önce nemli bir bez içinde 24 saat bekletilerek çimlenme süreci hızlandırılır. Sonrasında, saksılara veya açık tarla alanlarına belirli aralıklarla tohumlar ekilir. Her bir ocağa genellikle 2-3 tohum atılır ve çimlenme süreci 10-20 gün gibi bir sürede tamamlanır. Çimlenme sürecinin başarılı olması için toprağın hafif nemli olması ve tohumların doğru derinlikte ekilmesi önemlidir. Bu yöntemlerle, gölevez yetiştiriciliği sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilir, ve sonuç olarak lezzetli ve besleyici bir ürün elde edilir.
Gölevez Nasıl Tüketilir?
Gölevez, çeşitli şekillerde tüketilebilen bir sebzedir. Bu sebzeyi pişirilmiş cips haline getirebilirsiniz; bunun için gölevez dilimlerini ince kesip fırında pişirerek sağlıklı bir atıştırmalık elde edebilirsiniz. Ayrıca gölevez, buharda pişirilerek püre haline getirilebilir ve çeşitli soslarla veya baharatlarla lezzetlendirilerek meze olarak tüketilebilir. Salçalı yemeklerde veya patates gibi yemeklerde kullanılarak yemeklere lezzet katabilirsiniz. Gölevezden ezme hazırlayarak da farklı hamur işi tariflerinizde kullanabilirsiniz. Ancak gölevezin çiğ olarak tüketilmesi önerilmez, çünkü çiğ taro kökünde bazı toksik maddeler bulunabilir. Bu nedenle gölevezin pişirilerek tüketilmesi önemlidir. Gölevezin farklı pişirme yöntemlerini deneyerek kendi damak zevkinize uygun tarifler geliştirebilirsiniz.
Gölevez Ne Zaman Hasat Edilir?
Türkiye’de Mart sonu veya Nisan başında ekimi gerçekleştirilir ve ekimden sonra yaklaşık üç ay içinde kök gelişimi belirginleşmeye başlar. Hasat zamanı genellikle Eylül ve Ekim aylarına denk gelir. Bu dönemde bitkinin kökleri yeterince gelişmiş ve olgunlaşmış olur. Hasat sürecinde gölevezin kökleri özenle çıkarılır ve işlenir. Ardından tüketiciye sunulmak üzere paketlenir veya pazarlanır. Gölevezin hasat zamanı, bitkinin büyüme döngüsü ve yetiştiği iklim koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir