Damla Sulama Sistemlerinin Kurulumu
Damla sulama yönteminde temel prensip, topraktaki nem eksikliği ve yetiştirilen bitkide bu nem eksikliğinin neden olduğu bir stres yaratmadan, her defasında az miktarda sulama suyunun sık aralıklarla bitki kök bölgesindeki toprağa verilmesidir. Damla sulama sistemi tarla bitkileri ve meyve bahçelerinde vb. üretim alanlarında kullanılmaktadır. Bunun yanında damla sulama sistemini toprak üstü ve toprak altı olmak üzere iki sınıfa ayırabiliriz. Damla sulama sistemlerinden maksimum faydayı sağlayabilmek için birtakım kriterlere dikkat etmek ve uygulamaların bu kriterlere göre yapılması büyük önem arz etmektedir.
Damlama sulama sistemi kurulumunda geçirdiği aşamaları şu şekilde sıralayabiliriz;
1. Proje Öncesi Hazırlık Aşaması
Damla sulama sisteminin proje tasarımının yapılabilmesi için bazı bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunları;
- Arazi Durumu: Sistemin kurulacağı arazinin yerinin, konumunun ve eğim durumunun tespit edilmesi gerekmektedir.
- Su Kaynağı: Su kaynağının yerinin belirlenmesi proje tasarımı konusunda önemli olduğu gibi su kaynağının türü kullanılacak filtre seçiminde, kalitesi ise tarımsal üretime uygun olup olmadığı ve kullanılacak kimyasalların tespitinde önemlidir.
- Toprağın Fiziksel Yapısı: Toprağın fiziksel yapısının tespit edilebilmesi için toprak analizinin yapılması gerekmektedir. Analiz sonucunda elde edinilen verilere göre sistemde kullanılacak damla sulama borusunun damlatıcı aralığı ve damlatıcı debisi belirlenir.
- Bitki Türü ve Sıra Arası ve Sıra Üzeri Mesafe: Bu veriler proje dizaynında olduğu gibi sistem kurulumu sonrasında sulama süresi ve döngüsüne de etki eden unsurlardır.
2. Proje Tasarım Aşaması
Alanında uzman kişiler tarafından en uygun proje tasarımı yapılır. Yapılan proje tasarımına göre malzeme listesi çıkartılarak teklife hazır hale getirilir.
3. Montaj ve Kontrol Aşaması
- Tarla Bitkileri Toprak Üstü Damla Sulama
- Damla sulama borularının serilmesi: Damlatıcılara zarar vermeyecek şekilde tasarlanmış olması gerekmektedir. Damlatıcıların yukarı bakacak şekilde serilebilmesi için damla sulama borusu ruloları, serme makinasının makaralarına doğru yönde/şekilde takılmalıdır.
- Filtre sisteminin kurulması: Filtre sistemi kurulacak zeminin düz ve imkan var ise beton olması sistem için faydalıdır.
- Ana hat ve submain boruların montajı: Damla sulama borusu serilmiş, filtre sistemi kurulmuş arazide bir sonraki işlem projede istenen çap, uzunluk ve özellikteki Ana hat ve alt ana hatlarının montajıdır.
- Sisteme suyun verilmesi ve kontroller: Su sisteme verilmeden önce belirli bir süre boşa akıtılması sistem güvenliği açısından önemlidir. Sisteme ilk su verildiği zaman, ilk etapta suyun damla sulama borularına gitmesi istenmez. Çünkü montaj esnasında ana hat ve alt hat, hat içinde kalacak toprak parçalarının veya diğer kirletici unsurların damlama borularını tıkama riski söz konusudur.
- Tarla Bitkileri Toprak Altı Damla Sulama
- Tarla hazırlığı: Toprak altına damla sulama borularının serilmesinden önce tarlanın toprağı derinden işleyen makinalar (dip-patlatan gibi) ile iki yönlü sürülmesi ve tasfiyesinin yapılması gerekmektedir.
- Damla sulama borularının serilmesi: Toprak altı uygulamalarında kullanılacak borunun, toprak üstü uygulamalarında kullanılan borudan farklı olduğu unutulmamalıdır. Bunun için Netafim Dripnet PC AS veya Dripnet PC AS XR damlama boruları kullanılmalıdır.
- Filtre sisteminin kurulması: Toprak altı uygulamalarında Filtomat veya Sigma gibi tam otomatik filtrelerin kullanılması tercih edilmelidir.
- Kazı işleri: Damla sulama borularının toprak altına yerleştirilmesi işlemi bittikten sonra ana hat ve alt hat, hatlar için kazı işlemine geçilir. Genellikle 1 metre derinliğinde 40-60 cm genişliğinde açılan kanal yeterli gelmektedir. Tabi kullanılacak boru çapına ve proje dizaynına göre bu ölçüler değişiklik gösterebilir.
- Vana grupları: Vana grupları yapılırken kullanım yerine göre basınç ayarlı vana, çift ve tek yönlü hava vanaları ile manometrelerin kullanımına dikkat edilmelidir.
- Ana hat ve alt hat boruların montajı: Ana hat ve alt hat, hat olarak PE veya PVC boru kullanılabilir. Projeye göre istenilen özelliklerdeki ana hat ve submain hatların montajı yapılırken daha önceden hazırlanmış veya o esnada hazırlanan vana gruplarının montajı da yapılır.
- Sisteme Suyun Verilmesi ve Kontroller: Su sisteme verilmeden önce ilk etapta Ana hat üzerinde bulunan tahliye vanalarından daha sonra alt hat, hat üzerinde bulunan tahliye vanalarından en sonunda da flushing hatta bulunan tahliye vanalarından suyun belirli bir süre boşa akıtılması sistem güvenliği açısından önemlidir.
- Meyve Bahçelerinde Toprak Üstü ve Toprak Altı Damla Sulama
Meyve bahçelerinde toprak altı damla sulama sisteminin toprak üstü damlama sulama sistemine göre farklarını şu şekilde sıralayabiliriz;
- Toprak altı uygulamalarında kullanılacak damla sulama borusu, toprak üstü uygulamalarında kullanılan borudan farklıdır. Toprak altı uygulamalarında Netafim DripNet PC AS, DripNet PC AS XR, UniRam AS veya UniRam AS XR kullanılır.
- Damla sulama boruları toprak altı uygulamalarında uygun makinalar ile toprağın 30-40 cm derinliğine gömülür
- Toprak altı uygulamalarında damlama hatlarının sonunda Flushing (yıkama) hat bulunur.
- Toprak altı uygulamalarında vana gruplarında kontrol filtresi bulunur. Su sayacı, manometreler ve vakum kırıcılar daha da önem kazanır.
Yukarıda sayılan maddeler haricinde genellikle diğer işlemler benzerlik gösterir.
4. Sistem Kurulumu Sonrası Destek Aşaması
Sistem kurulumu tamamlanıp gerekli kontroller yapıldıktan sonra belirli dönemlerde kurulum yapılan tarla veya bahçe, dalında uzman kişiler tarafından ziyaret edilir.
Uzman kişiler tarafından önerilecek; sulama programına uymak, gerekli asit ve gübre uygulamalarını yapmak, belirli periyotlarda filtre sistemi ve diğer unsurların bakımını yapmak önemlidir