Tarımsal sulama, toprakta yeterli su bulunmaması durumunda bitkilerin ihtiyacı olan suyun toprağa yapay olarak verilmesi işlemidir. Tarımsal sulama ile bitkilerin yeterli su alması sağlanır ve dolayısıyla verim ve kalite artar. Tarımsal sulama yöntemleri arasında yer alan asit, sıcak su, yer altı, yerüstü, güneş enerjili veya kombine sistemler, seçilen yönteme göre suyun kaynağı, suyun nasıl taşınacağı ve toprağa nasıl dağıtılacağı gibi faktörlere göre değişebilir.
1. Sulama Nedir?
Sulama, toprağa yapay olarak verilen su ile bitkilerin normal gelişmesini sağlamak için yapılan bir yöntemdir. Tarımsal sulamalarda yerüstü veya yeraltı su kaynaklarının korunması amacıyla randımanlı bir sulama yöntemi kullanılmalıdır. Son yıllarda yaygın olarak kullanılan ve özellikle enerji tasarrufu sağlaması nedeniyle tercih edilen güneş enerjili sistemlerin kullanımı da mümkündür.
2. Bitki Net Sulama Suyu İhtiyaçları
Meteoroloji istasyonu verilerine göre bitki net
sulama suyu ihtiyaçları takip edilir. Bu veriler, bitkilerin ihtiyaç duyduğu su miktarını, hava durumu, toprak nemi, toprak tipi, bitki türü gibi faktörler dikkate alarak hesaplanır.
Meteoroloji istasyonları verileri, bitkilerin ihtiyaç duyduğu su miktarını belirlemek için önemlidir. Bu veriler arasında, günlük veya haftalık yağış miktarı, nem oranı, hava sıcaklığı, rüzgar hızı gibi faktörler yer alır. Bu veriler, bitkilerin ihtiyaç duyduğu su miktarını belirlemek için kullanılır.
Bitkilerin ihtiyaç duyduğu net sulama suyu ihtiyacı, tarımsal sulama yöntemlerine göre değişebilir. Örneğin, yerüstü sulama sistemi kullanılırken, bitkilerin ihtiyaç duyduğu su miktarı daha yüksek olabilir, çünkü su toprak yüzeyinde kaybına uğrar. Yeraltı sulama sistemi kullanılırken ise, bitkilerin ihtiyaç duyduğu su miktarı daha düşük olabilir, çünkü su toprak yüzeyinde kaybını önler.
Sonuç olarak, meteoroloji istasyonları verileri dikkate alınarak hesaplanan bitkilerin ihtiyaç duyduğu net sulama suyu ihtiyacı, tarımsal sulama yöntemlerine göre değişebilir ve bitkilerin sağlıklı gelişmesi için önemlidir. Bu veriler kullanılarak, verimliliği arttırmak ve su kaynaklarını koruma amacıyla doğru sulama yöntemleri uygulanabilir.
3. Uygulanacak Sulama Suyu Miktarı
Sulama suyu miktarı, bitkilerin su ihtiyacı ve toprağın su tutma kapasitesine göre hesaplanır. Bitkilerin etkili kök bölgesindeki toprak nemi dikkate alınarak, topraktaki su seviyesini su tutma kapasitesine getirmek için gerekli olan su miktarı verilir. İlimizdeki önemli bitkilerin yıllık su ihtiyaçları için yukarıdaki hesaplama aracını kullanabilirsiniz
- Uygulanacak sulama suyu miktarını etkileyen faktörler
Bitkilerin su ihtiyacı: Her bitkinin su ihtiyacı farklıdır ve büyüme mevsimi boyunca değişebilir.
Toprak tipi: Toprak tipi su tutma kapasitesine ve su geçirgenliğine göre değişebilir.
Toprak nemi: Bitkilerin etkili kök bölgesindeki toprak nemi, sulama suyu miktarını etkileyebilir.
Hava koşulları: Sıcak ve kurak hava koşulları bitkilerin su ihtiyacını artırırken, yağışlı hava koşulları azaltabilir.
Bitki yetiştirilen alanın büyüklüğü: Sulama suyu miktarı, bitki yetiştirilen alanın büyüklüğüne göre değişebilir.
Sulama yöntemi: Farklı sulama yöntemleri farklı su miktarını gerektirir. Örneğin, göletli sulama daha az su kullanırken, çift sıra sulama daha fazla su gerektirebilir.
Bitki üretim amacı: Bitki üretim amacı, sulama suyu miktarını da etkileyebilir. Örneğin, meyve ve sebze üretimi için daha fazla su gerekirken, çiçek yetiştiriciliği için daha az su yeterlidir.
- Meteorolojik Verilere Göre Bitki Sulama Miktarını Etkileyen Faktörler
- Yağış miktarı ve frekansı
- Güneş ışığı miktarı ve süresi
- Rüzgar hızı ve yönü
- Hava sıcaklığı ve nem oranı
- Toprak nemi
- Bitkinin yaşı ve büyüme dönemi
- Toprak türü ve karakteristikleri (sıcaklık, pH, mineralliği vb.)
- Bitki çeşidi ve su ihtiyacı
- Sulama sistemi ve teknolojisi
- Tarım alanının büyüklüğü ve yapısı
4. Sulama Suyu Miktarını Etkileyen Faktörler
Sulama suyu miktarını etkileyen faktörler arasında en önemlileri şunlardır: -Meteorolojik veriler: Yağış miktarı, toprak nemi, rüzgar hızı ve yönü, güneş ısısı gibi faktörler sulama suyu miktarını etkileyebilir. -Toprak tipi: Toprak tipi, toprakta su tutma kapasitesini etkileyebilir. Örneğin, kumlu topraklarda su daha kolay kayar ve daha sık sulama gerekirken, killi topraklarda su daha kolay tutulur ve daha az sulama gerekir. -Bitki tipi: Bitkilerin su ihtiyacı değişebilir. Örneğin, yonca ve patates gibi bitkiler daha çok su ihtiyacı duyarken, fasulye gibi bitkiler daha az su ihtiyacı duyabilir. -Bitki gelişim dönemi: Bitkilerin gelişim dönemleri de su ihtiyacını etkileyebilir. Örneğin, meyve ağaçlarının meyve oluşum döneminde daha fazla su ihtiyacı vardır.
5. Sulama Zamanın Tespiti
Sulama zamanını tespit etmek için kullanabileceğiniz bazı yöntemler şunlardır:
Tansiyometre: Bu alet, toprak nemi ölçmek için kullanılır. Çukurlara yerleştirilir ve üzerinde bulunan göstergeler aracılığıyla toprak nemi belirlenir ve sulama zamanının gelip gelmediği tespit edilir.
Toprak burgusu: Bu yöntemde, nem ölçümü yapmak için toprak örnekleri alınır ve avuç içinde sıkılıp, topak oluşturma durumuna, parmaklar arasında yuvarlatılarak şerit oluşma durumuna ve rengine bakılarak tahmin yapılır.
Bitkilerin genel durumuna bakmak: Bu yöntemde, bitkilerin tablo 5’deki genel durumuna bakarak sulama zamanını kabaca belirlemek mümkündür. Örneğin, yonca, patates ve fasulye gibi bazı bitkilerde susuzluk önce yapraklarda renk koyulaşmasına, daha sonra da pörsüme ve kıvrılmalara neden olur.
Hava şartları: Hava şartlarının özellikle sıcaklık, nem ve yağış miktarı, toprak nemini ve bitkilerin su ihtiyacını etkileyebilir. Bu yüzden, sıcak ve kurak dönemlerde daha sık sulama yapmak gerekebilir.
Tarla kapasitesi: Tarla kapasitesi, toprağın su tutma kapasitesini ve bitkilerin sudan yararlanabildiği miktarı belirleyebilir. Bu yüzden, toprak kapasitesini dikkate alarak sulama yapmak önemlidir.
Bitki | Su Duyarlı Olduğu Dönem | Su İstek Belirtileri | İlk Su Verme Zamanı | Son Su Verme Zamanı | Sulama Gün Dönemi |
|---|---|---|---|---|---|
Bağ | Meyvelerin iri koruk büyüklüğü ile tatlılaşmasında 15 gün öncesine kadar | Sürgünlerde büyümenin yavaşlaması, yaprakların koyulaşması | Temmuz Başı | Ağustos Başı | 40- 50 |
Meyveler | Meyve çekirdeklerinin sertleşme başlangıcından meyve olgunlaşmasından 15 gün öncesine kadar | Sürgünlerde büyümenin yavaşlaması, yaprakların koyulaşması | Mayıs Sonu | Ağustos Başı | 100- 110 |
Yonca | Çiçeklenme başlangıcı ve biçimden sonra | Büyümenin yavaşlaması, sabahın erken saatlerinde yapraklarda pörsüme | Haziran Başı | Eylül Sonu | 160- 180 |
Yem Bitkileri (Çayır, Mera) | Her otlatmadan sonra | Büyümenin yavaşlaması, sabahın erken saatlerinde yapraklarda pörsüme | Haziran Başı | Eylül Sonu | 130-150 |
Patates | Yumruların teşekkülünden olgunlaşmasına kadar | Sabahın erken saatlerinde yapraklarda pörsüme | Mayıs Başı | Haziran Sonu | 90- 100 |
Mısır | Tepe kapsülü teşekkülü ile süt olumuna kadar | Sabahın erken saatlerinde yapraklarda pörsüme ve koyulaşma | Haziran Ortası | Ağustos Başı | 50- 70 |
Çilek | Meyvelerin gelişip olgunlaşmasına kadar | ||||
Tahıllar | Sapa kalkma ile başak bağlama arasında |
6. Bitliler İçin Etkin Kök Derinlikleri
Sulama, bitkilerin ihtiyacı olan suyun toprakta etkili kök derinliğinde bulunmasını sağlamak için yapılan bir işlemdir. Etkili kök derinliği, bitkilerin topraktaki suyun yüzde seksenini aldığı derinliktir. Bu nedenle, sulama sırasında toprakta suyun etkili kök bölgesi derinliğine ulaşıp ulaşmadığı nem kontrol çubuğu kullanılarak kontrol edilmelidir. Ayrıca, toprakta depolayacağı kadar su verilmelidir. Bundan fazla su verilirse bitki kökleri bu sudan yararlanamayacaktır. Eğer etkili kök derinliğine tarla kapasitesinden daha az su verilirse, bitki yetersiz sulama ile karşı karşıya kalacaktır ve gerekli nemi alamayacaktır.
En yaygın ekim dikimi yapılan bitkilerin genel etkin kök bilgileri
| Bitki | Etkili Kök Derinliği (m) |
|---|---|
|
Bağ |
90-180 |
|
Biber |
30-60 |
|
Çilek |
30-45 |
|
Domates |
30-60 |
|
Fasulye |
60 |
|
Hıya |
45-60 |
|
Hububat |
60-75 |
|
Kavun |
75-90 |
|
Mera |
45 |
|
Meyve Ağaçları |
90-150 |
|
Mısır |
75 |
|
Patates |
60 |
|
Soğan |
90 |
|
Şeker Pancarı |
60-90 |
|
Yonca |
90-180 |
7. Tarımsal Sulama Yöntemleri
Üst Yüzey Sulama: Tarla üzerine su jeti ile veya hortumla su verilir. Bu yöntem en yaygın olarak kullanılan yöntemlerden biridir.
Alt Yüzey Sulama: Su, toprağın altındaki bir boru sistemi aracılığıyla bitkilere verilir. Bu yöntem toprakta suyun çok daha uzun süre kalmasını sağlar ve bitkilerin su ihtiyacını karşılar.
Dikey Sulama: Su, toprağın içine dikey olarak yerleştirilmiş boru sistemi aracılığıyla verilir. Bu yöntem, toprakta suyun daha uzun süre kalmasını sağlar ve bitkilerin su ihtiyacını karşılar.
Tava Göllendirme Sulama(Göl Sulama): Tarla üzerinde bir göl oluşturulduktan sonra su, gölün içinden alınarak bitkilere verilir. Bu yöntem, toprakta suyun daha uzun süre kalmasını sağlar ve bitkilerin su ihtiyacını karşılar.
Karık Sulama(Drenajlı Sulama): Tarla üzerinde bir drenaj sistemi oluşturulduktan sonra, su, drenaj sistemi aracılığıyla bitkilere verilir. Bu yöntem, toprakta suyun daha uzun süre kalmasını sağlar ve bitkilerin su ihtiyacını karşılar.
6.Subirrigation Sulama : Bitkilerin altındaki su kuyularından su verilir. Bu yöntem toprakta suyun çok daha uzun süre kalmasını sağlar ve bitkilerin su ihtiyacını karşılar.