İçindekiler
- 1 Yer Fıstığı Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?
- 2 Yer Fıstığı Nerelerde Yetiştirilir?
- 3 Yer Fıstığı Çeşitleri Nelerdir?
- 4 Yer Fıstığı Yetiştiriciliğinde İklim Ve Toprak Yapısı Nasıl Olmalıdır?
- 5 Yer Fıstığı Yetiştiriciliğinde Ekim
- 6 Yer Fıstığı Yetiştiriciliğinde Gübreleme
- 7 Yer Fıstığı Yetiştiriciliğinde Sulama
- 8 Yer Fıstığı Kaç Günde Bir Sulanır?
- 9 Yer Fıstıgı Yetiştiriciliğinde Hasat
- 10 Yer Fıstığı Ne Zaman Hasat Edilir?
- 11 1 Dönümden Ne Kadar Yer Fıstığı Çıkar?
Yer Fıstığı Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?
Yer fıstığı yetiştiriciliği, dünya genelinde ve özellikle sıcak iklim bölgelerinde önemli bir tarımsal uygulama olarak kabul edilir. Arachis hypogaea olarak bilinen yer fıstığı, baklagiller familyasından olup tek yıllık ve yazlık bir bitki türüdür. Tropik ve subtropik iklim bölgelerinde yetiştirilir ve toprak altında meyve oluşturmasıyla diğer bitkilerden ayrılır. Genellikle yerfıstığı, yağlı tohumlu bitkiler grubuna dahil edilir ve yüksek yağ içeriği nedeniyle önemli bir endüstriyel üründür. Bitki, toprak altında olgunlaşan tohumlarıyla dikkat çeker ve yağ içeriği yüksek olan bu tohumlar, birçok endüstriyel alanda kullanılır. Yer fıstığı yağı, gıda sanayisinde yaygın olarak kullanılırken, küspesi hayvan yemi olarak değerlendirilir.
Yer Fıstığı Nerelerde Yetiştirilir?
Yer fıstığı, dünya genelinde özellikle sıcak iklim bölgelerinde yetiştirilen bir tarım ürünüdür. Buğday, mısır ve pirince göre daha özel bir yetiştirme ortamı gerektirmese de, belirli iklim ve toprak koşullarının bulunduğu bölgelerde daha iyi verim elde edilir. Güney Amerika’nın bazı bölgeleri, Amerika Birleşik Devletleri’nin güneydoğu eyaletleri, Çin’in belirli bölgeleri ve Hindistan gibi ülkeler, dünya genelinde yer fıstığı üretiminin ana merkezleridir. Türkiye’de ise özellikle Akdeniz Bölgesi’nde, Adana, Osmaniye, Şırnak ve diğer bazı illerde, verimli topraklar ve uygun iklim koşulları sayesinde yer fıstığı yetiştiriciliği yaygındır. Özellikle Çukurova bölgesi, Türkiye’nin en önemli yer fıstığı yetiştirme bölgelerinden biridir ve ülkenin toplam üretiminin büyük bir kısmını karşılar. Bu bölgelerde yer fıstığı yetiştiriciliği, yerel ekonomiye önemli katkılar sağlar ve tarımsal geliri arttırır.
Yer Fıstığı Çeşitleri Nelerdir?
Türkiye’de yetiştirilen yer fıstığı çeşitleri şunlardır: NC-7, Sultan, Osmaniye-2005, Arıoğlu-2003, Masal, Peggy, Ayşehanım, Rigel, Adanur, Batem Cihangir, Batem-5025, Gazipaşa, Çom, Florispan ve Halisbey’dir Bu çeşitlerin bazıları çerezlik tip, bazıları yağlık tip olarak sınıflandırılır. Ayrıca, farklı kuruluşlar tarafından tescil ettirilen ve farklı özelliklere sahip olan bu çeşitler, Türkiye’nin farklı bölgelerinde yetiştirilir.
Yer Fıstığı Yetiştiriciliğinde İklim Ve Toprak Yapısı Nasıl Olmalıdır?
Yer fıstığı yetiştiriciliği için uygun iklim ve toprak şartları oldukça önemlidir. Bitki, ılıman ila sıcak iklim koşullarını tercih eder ve genellikle 20-35 °C arasındaki sıcaklıklarda en iyi şekilde gelişir. Ayrıca, bol güneş ışığı bitkinin büyümesi için gereklidir. Ancak donma noktasının altındaki sıcaklıklar ve aşırı yağış bitkiye zarar verebilir. Bu nedenle, bitkinin yetiştirileceği bölgede iyi bir drenaj sistemine sahip olunmalıdır. Toprak yapısı da yer fıstığı yetiştiriciliği için önemlidir. İyi drenajlı ve havalanan topraklar tercih edilmelidir. Yer fıstığı, tuzlu topraklarda iyi yetişmez, bu nedenle toprak tuzluluğu düşük olmalıdır. Optimum pH seviyesi 6.0-6.4 arasında olmalıdır. Bitki, gevşek yapıda ve tınlı kum veya kumlu tın yapısındaki toprakları tercih eder. Bu tür topraklar, ginoforların (meyve sapları) rahatça toprağa girmesine ve meyve oluşturmasını sağlar.
Yer Fıstığı Yetiştiriciliğinde Ekim
Toprak sıcaklığı, yer fıstığı ekimi için belirleyici bir faktördür. Türkiye’de, toprak sıcaklığının 13°C’nin üzerine çıktığı Nisan ayının ortalarından Mayıs ayının sonuna kadar ekim yapılabilir. Ekim zamanının geç kalması durumunda ise, hasat ve kurutma aşamaları yağışlı dönemlere denk gelebilir ve bu da hasat kayıplarını artırır. Ekim için toprak uygun şekilde hazırlanmalı, çıkışların sağlanması için kaymak tabakası kırılmalıdır. Ekim aralıkları genellikle 60-70 cm olarak tercih edilirken, çift sıra ekim yöntemi de bazı bölgelerde uygulanabilir. Ekim derinliği ortalama olarak 5-6 cm olmalıdır ve elle yapılan ekimlerde sıra üzeri mesafelerin iyi ayarlanması önemlidir. Çıkışların tamamlanmaması durumunda aşılama yapılabilir.
Yer Fıstığı Yetiştiriciliğinde Gübreleme
Yer fıstığı bitkisi, topraktaki besin maddelerini etkili bir şekilde değerlendirerek hızlı bir şekilde büyüme gösterir. Bu nedenle, toprağın besin maddeleri bakımından zengin olması oldukça önemlidir. Toprak analizi sonucunda eksiklikler belirlenirse, azot, fosfor, potasyum ve kalsiyum gibi besin maddelerini içeren gübreler kullanılabilir. Özellikle kalsiyum seviyesinin yüksek olması, yer fıstığının sağlıklı bir şekilde gelişmesi için önemlidir. Genellikle dekara 3 kilogram azot, 8-9 kilogram fosfor verilmesi önerilir. Yer fıstığı, azot gübresi gereksinimini karşılamak için havadaki serbest azotu toprağa bağlayabilen bir baklagildir. Bu nedenle, uzun süre art arda yetiştirilen alanlarda azot gübresine ihtiyaç duyulmaz. Fosforlu gübre, tamamı ekim sırasında verilebileceği gibi yaprak analizine göre geç dönemlerde de uygulanabilir. Fosfor eksikliği belirtileri görülüyorsa, yaprak gübresi kullanılabilir. Yer fıstığı, yetiştirilme sürecinde topraktan yüklü miktarda potasyum çeker. Ancak fazla potasyum, kalsiyum alımını engelleyebilir ve bitkinin çürümesine neden olabilir. Bu nedenle aşırı gübrelemeden kaçınılmalıdır.
Yer Fıstığı Yetiştiriciliğinde Sulama
Yer fıstığı, kuraklığa karşı dayanıklı bir bitki olsa da ekonomik bir yetiştiricilik için sulama gereklidir. Yer fıstığının su tüketimi, ekimden çiçeklenme başlangıcına kadar olan dönemde düşüktür. İlk sulamada acele edilmemeli ve bitkilerin yeterince çiçeklendiği ve susuzluk belirtilerinin hissedildiği bir zaman beklenmelidir. Sulama zamanı geldiğinde bitkiler solmaya ve yapraklar kapanmaya başlar. Yer fıstığının suya en çok ihtiyaç duyduğu dönem, temmuz ve ağustos aylarındaki meyve oluşum dönemleridir. Bu dönemlerde sulama gecikirse verim düşebilir, aflatoksin oranı artabilir ve kapsüllerin kabuk oranı yükselir. Kritik dönemden sonra su tüketimi azalır. Sulama aralığı, toprak yapısına, sıcaklığa, rüzgar, nem ve yağış durumuna bağlıdır.
Yer Fıstığı Kaç Günde Bir Sulanır?
Yerfıstığı tarımında genellikle 5-8 kez sulama yapılır. Sulamalarda uzun süreli göllenmeden kaçınılmalıdır, aksi halde yaprak ve sap hastalıkları artabilir, olgunlaşma gecikebilir ve küçük kapsül oranı artabilir. Yağmurlama veya damlama sulama sistemi tercih edilmelidir.
Yer Fıstıgı Yetiştiriciliğinde Hasat
Yer fıstığının uygun söküm zamanını belirlemek zor olabilir çünkü bitki indeterminant bir yapıya sahiptir, yani hasat sırasında bile gelişimi devam eder. Doğru hasat zamanı, verim ve kalite açısından önemlidir. Erken hasat verim ve kaliteyi düşürebilirken, geç hasatta gineforlar çürümeye başlayabilir ve hasat kayıpları artabilir. Hasat sonrası bitkilerin topraktan sökülmesi işlemi önemlidir ve toprağın uygun nem ve sertlikte olması gerekmektedir. Daha sonra bitkiler kurutulur ve harmanlanır. Küçük işletmelerde kazma ve kürek gibi el aletleri kullanılabilirken, büyük işletmelerde traktörle çekilen söküm ve çevirme makineleri tercih edilir. Harmanlama işlemi, bitkilerin iyice kuruduktan sonra gerçekleştirilir. Harman makinaları, bitki sıralarını doğrudan harmanlayarak kapsüllerin toplanmasını sağlar. Harman makinelerinin doğru şekilde ayarlanması ve çalışma hızının iyi ayarlanması önemlidir. Bazı bölgelerde, toprak yapısının neden olduğu sorunlar nedeniyle hasat edilen kapsüller yıkanabilir.
Yer Fıstığı Ne Zaman Hasat Edilir?
Hasat zamanı çeşide, pazar tipine ve iklim koşullarına göre değişebilir. Genellikle çerezlik çeşitler 140-160 günde, yağlık çeşitler ise 110-125 günde hasat olgunluğuna ulaşır. Optimum hasat zamanını belirlemek için çeşitli deneyler yapılmıştır, örneğin Adana ve Hatay gibi bölgelerde yapılan çalışmalarda mayıs ayı genellikle en uygun ekim zamanı olarak belirlenmiştir. Hasat zamanını belirlemede kabuk soyma yöntemi pratik bir yol olarak kullanılabilir. Bu yöntemde, tarladan alınan kapsüllerin kabuk iç rengine bakılarak olgunluk seviyesi belirlenir. %60-70 oranında kahverengi-siyah kabuk iç rengine sahip kapsüllerin hasat zamanı uygun kabul edilir.
1 Dönümden Ne Kadar Yer Fıstığı Çıkar?
Yer fıstığı verimi birçok faktöre bağlıdır, ancak tipik olarak profesyonel olarak yetiştirilen yer fıstığı üreticileri dekara 500 ila 600 kg arasında bir verim elde edebilirler. Bu verim, doğru sulama, gübreleme, hastalık ve zararlı kontrolü gibi tarım uygulamalarının yanı sıra iklim koşulları ve toprak kalitesi gibi faktörlere de bağlıdır.