Dikey tarım sistemlerini aşağıdaki yazımızda detaylı şekilde ele alacağız; Dikey tarım sistemleri yapım şekillerine göre şu şekilde sınıflandırılır;
Açık: Gün ışığı ve elementlere maruz kalan (Çatı üstü, açık hava çiftlikleri).
Çevrelenmiş: Elementlerden korunmuş, ama hal güneş ışığını ısınma ve aydınlanma olarak kullanılır.
Kapalı: Doğal güneş ışığını almaz. Bitkiler LED bitki aydınlatma teknolojisi kullanılır.
Diğer: Doğal güneş ışığını almaz. Bitkiler diğer bitki aydınlatma teknolojileri kullanılarak yetiştirilir.
Dikey tarım topraksız tarım içerisinde yetişme ortamlarına göre üçe ayrılır: 1. Aeroponik 2. Akuaponik 3. Hidroponik
Aeroponik Sistemler
Aeroponik sistemler temelde çıplak kök sistemine, besin eriyiklerinin fasılalı veya fasılasız halinde verilmesi esasına dayanan hava su kültürüdür. Sistemde yetiştirilecek bitki türüne göre daha önceden belirlenmiş olan su ve besin maddeleri su havzasından zamanlayıcıya bağlı bir pompa kanalıyla modüler sistemlerle bitki gereksinimlerini karşılamak için kök sistemine püskürtülür.
Sistemin en büyük avantajı su ve gübre kullanımında ekonomi sağlamasıdır. Düşük kaliteli sular da bu sistemde rahatlıkla kullanıldığından su kalitesinin düşük olduğu bölgelerde bu sistem başarıyla kullanılabilir.
Aeroponik sistemin dezavantajı ise köklerin asılı durduğu hazne devamlı nemli olduğu için zararlı bakteri ve mantar üremesini önlemek üzere bu havzaların hidrojen peroksit solüsyonu ile işlemden geçirilme zorunluluğudur.
Akuaponik Sistemler
Akuaponik, geleneksel Akuakültür (akuatik canlılardan olan balık, kerevit, karides üretimi) ile Hidroponik sistemin birleşmesi ile sürdürülebilir gıda üretim sistemi alternatiflerindendir. Akuaponik, akuakültürde kullanılan suyun hidroponik sistemlerde kullanılmasına dayalı bir uygulamadır. Bu sistemdeki temel amaç akuakültürde kullanılan suyun kirlilik yükünün azaltılması ya da tamamen yok edilmesidir. Balık yetiştiriciliğinde kullanılan su besleyici elementler bakımından oldukça zengindir. Bu suyun hidroponik sistemlere verilmesiyle bitkiler besleyici elementlerden faydalanırlar. Su, bitkiler tarafından filtre edilir ve bitkiler yetiştiricilik ünitesinin arıtma ünitesi görevini görür. Bitkiler tarafından arıtılan suyun kirlilik yükü azalmış olur. Sistem, akuakültürde kullanılan suyun borular vasıtasıyla bitkilerin yetiştirildiği tanklara getirilmesi ya da borulara bitkilerin konulacağı kadar genişlikte delikler açılıp buraya yerleştirilmesi şeklindedir.
Hidroponik Sistemler
Hidroponik sistemler topraksız tarımda ilk kullanılan teknik olarak karşımıza çıkar. Hidroponik, kelime anlamında besin çözeltisi içerisinde desteksiz olarak bitki yetiştiriciliği anlamındadır. Bununla birlikte besin çözeltisi kullanarak katı ortamda bitki yetiştirme de hidroponik sistem içinde yer alır.
Hidroponik sistemler sıvı veya agregat sistemler olarak ikiye ayrılır. Sıvı sistemlerde bitki köklerini destekleyici katı ortam bulunmazken agregat sistemlerde katı ortam desteği bulunur. Hidroponik sistemler bu sınıflandırmanın dışında açık ve kapalı sistemler olarak da adlandırılabilir. Açık sistemde besin çözeltisi bitki köklerine bir kez verilir ve yeniden kullanılmaz. Kapalı sistemde ise fazla çözelti yeniden toplanır ve dolaştırılır.
Dikey Tarım Nasıl Yapılır?
Dikey tarım nasıl yapılır, birçok dikey tarla, seralara benzer kapalı ortamlar olarak tasarlanır veya üst üste dizilerek ya da daha iyi ışık alabilmeleri amacı ile eğimli şekilde konumlandırılır. Yerden tasarruf öncelikli olduğu durumlarda, topraksız üretimin sağladığı az yük ve yüzde 70’e varan su tasarrufu tercih edilir. Çoğu dikey tarlada ya topraksız metot ya da aeroponic yöntemi kullanılarak, ağırlığın sorun teşkil etme ihtimali ortadan kaldırılır.
Dikey tarımda genellikle doğal gün ışığı ile yapay ışık birlikte kullanılır. Yapay aydınlatma genellikle LED teknolojisi kullanılan ve güneş enerjisi ya da rüzgâr enerjisi sayesinde yenilenebilir enerji kullanarak çalıştırılan sistemlerden oluşur.
Dikey Tarım Nedir?
Dikey tarım, meyve ve sebzelerin geleneksel tarım alanlarından farklı bir şekilde üretildiği inovatif bir yöntemdir. Bu yöntem, genellikle verimli toprakların sınırlı olduğu veya kullanılamadığı zorlu koşullarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Dikey tarım, toprak kullanımının minimal olduğu veya hiç olmadığı, aeroponik veya hidroponik sistemler gibi topraksız yetiştirme yöntemleriyle de uygulanabilir.
Dağlık bölgelerden çöllere ve şehirlerin yoğun alanlarına kadar çeşitli ortamlarda başarıyla kullanılabilen bu yöntem, gökdelen benzeri yapılar veya odaklı tarım teknikleri kullanılarak gerçekleştirilir. Bu tasarımlar, sınırlı alanda maksimum verim elde etmek amacıyla ürünleri dikey bir şekilde istiflemeyi mümkün kılar.
Dikey tarımın avantajları arasında su tasarrufu, mevsimlere bağımlılığın azalması, tarım alanlarının optimize edilmesi ve şehirlerde gıda üretiminin artırılması gibi faktörler bulunmaktadır. Bu yöntem, geleneksel tarımın mücadele ettiği toprak sınırlamalarını aşarak, sürdürülebilir ve verimli bir tarım pratiği sunmaktadır.
Dikey Tarım Nerelerde Yapılır?
Dikey tarım, genellikle kapalı ortamlarda uygulanan bir tarım yöntemidir. Dikey tarlalar, seralara benzer kapalı yapılar olarak tasarlanabilir ve ürünler ya üst üste dizilerek ya da daha iyi ışık alabilmeleri için eğimli bir şekilde konumlandırılarak yetiştirilir. Bu yöntem, özellikle yer tasarrufu önemli olduğunda tercih edilir ve topraksız üretim yöntemleri kullanılarak yüzde 70’e varan su tasarrufu sağlanabilir.
Günümüzde dikey tarım alanında kullanılan yöntemler ve yenilikler, tarımın daha sürdürülebilir, verimli ve etkili hale getirilmesine odaklanmaktadır. İşte dikey tarımın geleceğini şekillendirebilecek bazı fikirler:
Topraksız Yetiştirme Yöntemleri:
- Dikey tarım genellikle topraksız yetiştirme metodları ile uygulanır. Hidroponik ve aeroponik sistemler, bitkilerin besin maddelerini su ortamında almasını sağlar.
Ağırlik Sorunlarını Azaltan Tasarımlar:
- Yüksek binalarda veya dikey tarım sistemlerinde ağırlık sorunu yaşanabilir. Yenilikçi tasarımlar, bu sorunu azaltmak için hafif ve dayanıklı malzemeleri içerebilir.
Işık ve Enerji Verimliliği:
- Yeterli ışık alımı, dikey tarımın başarısı için kritiktir. LED ve diğer enerji verimli aydınlatma sistemleri kullanılarak enerji maliyetleri azaltılabilir ve bitki büyümesi optimize edilebilir.
Akıllı Tarım ve Sensör Teknolojileri:
- Dikey tarım alanında kullanılan sensörler, toprak nemini, bitki sağlığını ve diğer önemli faktörleri izleyebilir. Bu veriler, akıllı tarım uygulamaları aracılığıyla analiz edilerek sulama ve diğer tarımsal süreçler optimize edilebilir.
Robotik Tarım Sistemleri:
- Dikey tarım, robotlar ve otomatik sistemlerle entegre edilebilir. Bu sistemler, bitki bakımını, hasatı ve diğer işlemleri otomatikleştirerek insan müdahalesini azaltabilir.
Bitki Genetik Mühendisliği:
- Bitki genetik mühendisliği, dikey tarımın verimliliğini artırmak ve özel ihtiyaçlara uygun bitkiler üretmek için kullanılabilir.
Bu yenilikler, dikey tarımın geleceğini daha sürdürülebilir, verimli ve çevresel olarak dost bir yöne taşıyabilir.
Dikey Tarımda Işık Kullanımı
Dikey tarım, bitkilerin dikey olarak üst üste veya yüksek yapılar içinde yetiştirildiği bir tarım yöntemidir. Işık, dikey tarımın en kritik unsurlarından biridir ve bitkilerin sağlıklı büyümesi, fotosentez yapabilmesi ve verimli bir şekilde ürün verebilmesi için hayati bir rol oynar. İşte dikey tarımda ışığın önemini belirten bazı faktörler:
Fotosentez ve Bitki Büyümesi:
- Işık, bitkilerin fotosentez yapabilmesi için temel bir gerekliliktir. Fotosentez, bitkilerin güneş ışığını kullanarak su ve karbon dioksidi birleştirerek glikoz üretmelerini sağlayan temel bir biyokimyasal süreçtir. Bu süreç, bitkilerin büyümesi, enerji depolaması ve ürün verimi için kritiktir.
Işık Spektrumu:
- Bitkiler, belirli ışık spektrumlarına ihtiyaç duyarlar. Mavi ve kırmızı ışıklar genellikle fotosentezi en çok teşvik eden spektrumlar olarak bilinir. Dikey tarım sistemlerinde kullanılan özel aydınlatma sistemleri, bitkilerin ihtiyaç duydukları belirli ışık dalga boylarını sağlamak üzere tasarlanır.
Işık Süresi ve Fotoperiyot:
- Bitkiler, belirli bir ışık süresine (fotoperiyot) ihtiyaç duyarlar. Bazı bitkiler kısa gün bitkileridir, yani çiçeklenme ve meyve verme süreçleri kısa günlerde olurken, bazıları uzun gün bitkileridir. Dikey tarım sistemlerinde ışık süresi, bitki türüne ve büyüme evresine bağlı olarak kontrol edilebilir.
Enerji Verimliliği:
- Dikey tarım sistemlerinde kullanılan yapay aydınlatma, enerji verimliliği açısından önemlidir. LED ışıklar, düşük enerji tüketimi, uzun ömür ve özel dalga boylarını kontrol edebilme özellikleri nedeniyle dikey tarım uygulamalarında sıklıkla tercih edilir.
Bitki Morfolojisi ve Düzenleme:
- Dikey tarımın avantajlarından biri, bitkilerin düzenli bir şekilde sıralandığı ve ışığın daha homojen bir şekilde dağıldığı kontrol edilebilir ortamların oluşturulabilmesidir. Bu düzen, bitki morfolojisini şekillendirebilir ve ışığın etkili kullanımını artırabilir.
Işık, dikey tarımın temel bir parametresidir ve bu sistemde kullanılan aydınlatma teknolojileri, bitkilerin ihtiyaç duyduğu özel ışık koşullarını sağlamak amacıyla sürekli olarak geliştirilmektedir.
Dikey Tarım Yapılır Mı?
Dikey tarım uygulamaları gerçekleştirilmekte ve dünya genelinde çeşitli yerlerde kullanılmaktadır. Dikey tarım, bitkilerin dikey bir düzen içinde üst üste veya yüksek yapılarda yetiştirilmesini içeren bir tarım yöntemidir. Bu yöntem, sınırlı arazi kullanımı, su tasarrufu, mevsimsel bağımsızlık ve yüksek verimlilik gibi avantajlar sağlayarak geleneksel tarım yöntemlerine bir alternatif sunar.
Dikey Tarım Avantajları
Dikey tarımın en büyük avantajı %75’e varan su tasarrufu ve kapalı ortamlarda yapıldığı için zararlı ot ve bitki hastalıkları için ilaç kullanılmamasıdır. Bunun dışında uygulana tekniğe göre 365 gün boyunca durmadan üretim yapmak mümkündür.
Dikey tarım, bitkilerin dikey olarak üst üste veya yüksek yapılarda yetiştirildiği modern bir tarım yöntemidir. Bu yöntemin birçok avantajı vardır, özellikle sınırlı arazi kullanımı, su tasarrufu ve mevsimsel bağımsızlık gibi faktörlerle ilgilidir. İşte dikey tarımın avantajları:
Arazi Tasarrufu:
- Dikey tarım, geleneksel tarım yöntemlerine kıyasla çok daha az yatay alan kullanır. Bitkiler, dikey yapılar içinde üst üste veya yan yana dizilerek yetiştirildiğinden, sınırlı arazi üzerinde daha fazla ürün yetiştirme imkanı sağlar.
Su Tasarrufu:
- Dikey tarım sistemleri, genellikle topraksız veya hidroponik sistemlerle entegre edilmiştir. Bu sistemler, su kullanımını optimize eder ve geleneksel tarım yöntemlerine göre önemli ölçüde su tasarrufu sağlar.
Mevsimsel Bağımsızlık:
- Dikey tarım, mevsimlere bağımlılığı azaltabilir. Kapalı ortamlarda kontrollü koşullar altında gerçekleştirilen dikey tarım, hava koşullarının dış etkilerine daha az maruz kalır ve yıl boyunca sürekli üretimi mümkün kılar.
Bitki Sağlığı ve Kontrol:
- Dikey tarım sistemleri, bitki sağlığını kontrol altında tutma konusunda avantaj sağlar. Bu sistemlerde kullanılan sensörler ve otomasyon teknolojileri, su, besin ve ışık gibi faktörleri optimize ederek bitkilerin en iyi koşullarda yetişmesini sağlar.
Yüksek Verimlilik:
- Dikey tarım, daha yoğun bir bitki popülasyonu sağlayarak birim başına daha yüksek verim elde etmeyi mümkün kılar. Bu, tarım alanının sınırlı olduğu durumlarda özellikle avantajlıdır.
Azot ve Pestisit Kullanımında Azalma:
- Dikey tarım, geleneksel tarım yöntemlerine göre daha kontrollü bir ortam sağlar. Bu, azot ve pestisit gibi kimyasal maddelerin daha etkili ve yerel olarak kullanılmasını sağlar, çevresel etkiyi azaltır.
Şehir İçi Tarım:
- Dikey tarım, şehirlerdeki sınırlı arazi kullanımıyla uyumlu bir şekilde gerçekleştirilebilir. Bu, yerel gıda üretimini ve şehir içinde sürdürülebilir tarımı destekler.
Yıl Boyunca Sabit Üretim:
- Kapalı ortamlarda yapılan dikey tarım, mevsimlere bağlı kalmaz ve yıl boyunca sabit bir üretimi destekler.
Dikey tarımın bu avantajları, gelecekte tarımın daha sürdürülebilir ve verimli hale getirilmesine katkıda bulunabilir.