Toprak Nem Sensörü İle Toprak Su Tutma Kapasitesi Nasıl Ölçülür?
Tarımda verimliliğin anahtarı, bitkinin ihtiyaç duyduğu suyun ne zaman ve ne kadar verileceğini bilmektir. Bu noktada toprağın su tutma kapasitesini bilmek ve ona göre sulama yapmak oldukça önemlidir. esular olarak sunduğumuz toprak nem sensörleri sayesinde basit bir test ile toprağınızın ne kadar su tuttuğunu öğrenebilir, sensör üzerinde kendinize sulama aralıkları oluşturabilirsiniz. Bu aralıklar sayesinde de basit ve güvenilir bir şekilde, dilerseniz otomatik sulama görevleri tanımlayabilir, dilerseniz de manuel olarak yaptığınız sulama işlemlerini uygulamamız üzerinden takip edebilirsiniz.
Bu yazımızda, toprak su tutma kapasitesi nedir, nasıl ölçülür, doygunluk noktası gibi temel kavramlar nelerdir ve bu ölçümleri sensörlerle nasıl yapabilirsiniz bunlara değineceğiz.
Toprak Su Tutma Kapasitesi Nedir?
Toprak su tutma kapasitesi, toprağın suyu bünyesinde ne kadar tutabildiğini ifade eder. Bitkinin ihtiyaç duyduğu suyun büyük kısmı bu kapasite içinde yer alır. Toprak su tutma kapasitesini etkileyen temel faktörler:
Toprak yapısı (kumlu, killi, tınlı vb.)
Organik madde miktarı
Toprak derinliği
Temel Kavramlar:
Toprağın su içeriğini anlamak için şu üç temel kavram önemlidir:
💧Doyma Noktası: Toprak tüm boşluklarının su ile dolu olduğu, yani suyun drenajla toprağı terk etmediği andır. Bitkiler için bu fazla sudur, köklerde oksijen eksikliğine yol açabilir.
🌿Tarla Kapasitesi: Doyma noktasından sonra fazla suyun yerçekimiyle uzaklaştığı, ancak toprağın hâlâ tutabildiği kadar suyu tuttuğu durumdur. Bitkiler için ideal su seviyesidir.
🥀Solma Noktası: Toprakta hâlâ bir miktar su olsa da, bitkinin bu suyu alamadığı noktadır. Bu noktada bitki solmaya başlar.
Gereklİ Malzemeler Nelerdir?
0-100 arası ölçüm yapan toprak nem sensörü
Hassas tartı
Herhang bir örnek alma kabı (bardak vs.)
Su
Fırın (tercihen) veya güneşte kurutma imkânı
Toprak Su Tutma Kapasitesi Nasıl Ölçülür?
Toprak su tutma kapasitesini doğru bir şekilde belirlemek için işe uygun bir toprak örneği almakla başlıyoruz.
- Toprak örneği, çukurda veya gölgede kalmayan, yüzeyde gübre, bitki artığı, yabancı ot birikintisi bulunmayan temiz bir noktadan alınmalıdır. Bu örnekleme, toprağın gerçek yapısını temsil edecek şekilde yapılmalıdır.
- Toprak örneği elenerek içindeki taş, dal, kök gibi istenmeyen materyallerden arındırılır. Böylece ölçüm sırasında propla daha sağlıklı bir temas sağlanır.
- Elenen toprak hassas bir terazide tartılarak yaş (ıslak) ağırlığı not edilir.
- Toprak, fırın kabına ince bir tabaka halinde serilerek kurutulur. Kurutma işlemi düşük sıcaklıkta ve dikkatli bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Toprağın yanmaması için fırın 105 °C’yi geçmemelidir. Eğer fırın yoksa, toprak birkaç gün boyunca güneş altında da kurutulabilir.
- Toprağın tamamen kuruduğundan emin olduktan sonra hassas terazide tekrar tartılır. Bu değer, su tutma kapasitesinin hesaplanmasında referans olarak kullanılacaktır.
- Kurumuş toprak, toprak nem sensörünün probunun rahatça yerleşebileceği boyutlarda bir kaba yerleştirilir. Örneğin 200 gram toprak tartılarak kaba aktarılır.
- Kullandığınız nem sensörünün 0-100 arası değer okuyabildiğinden emin olun. Kalibrasyonu test etmek için sensörü bir miktar tamamen kuru toprağa batırarak (değerin 0’a yakın olması gerekir) ve ardından suya batırarak (değerin 100’e yakın olması gerekir) doğruluğu gözlemlenebilir.
- Sensör probu kurutulmuş toprağa batırılır ve nem değeri okunarak bir kenara not edilir. Bu değer genellikle 0’a yakın olacaktır.
- Toprağa şırınga yardımıyla kontrollü bir şekilde su eklenir ve toprağa iyice yedirilir Her adımda (örneğin 15 ml) su eklenerek, sensör değeri yeniden okunur ve kaydedilir. Bu işlem, sensör 100 değerini okuyana kadar sürdürülür. Bu değere ulaşıldığında su ekleme durdurulur.
Toprakta tarla kapasitesi, solma noktası ve dolayısıyla kullanılabilir su aralığı, basit bir deneyle ve nem sensörü kullanarak pratik şekilde belirlenebilir.
🧪 Tablodaki Örneğimiz:
100 gram kurutulmuş toprak alınır.
Üzerine 90 gram su eklenir.
Toplam ağırlık 190 gram olur.
Nem sensörü bu noktada %100 değeri gösterir. Bu, doygunluk noktasıdır. Ancak bu tüm suyun bitki tarafından kullanılabildiği anlamına gelmez.
Su Tutma Kapasitesi (%) = (Doymuş toprak ağırlığı – Kuru toprak ağırlığı) / Kuru toprak ağırlığı × 100
Su Tutma Kapasitesi = (190 – 100) / 100 × 100 = %90
Yani bu toprak en fazla kendi kuru ağırlığının %90’ı kadar su tutabiliyor. Bu da %90 su tutma kapasitesi demektir.
Tarla Kapasitesi Nasıl Belirlenir?
Sulama sonrası toprak süzülmeye bırakılır (24-48 saat).
Süzülen su serbest drenaj suyu olur, geride kalan ise tarla kapasitesidir.
Örneğin: 20 gram su süzüldü geriye 70 gram su kaldı. Yani 100 g kuru toprakta %70 nem = Tarla kapasitesi
Solma Noktası Nasıl Belirlenir?
Solma noktası genellikle:
Kumlu topraklarda: ~%10-15
Tınlı topraklarda: ~%15-25
Killi topraklarda: ~%25-35
olarak alınır.
🔍 Kullanılabilir Su Aralığı Nasıl Hesaplanır?
Tarla Kapasitesi – Solma Noktası = Kullanılabilir Su Aralığı
Örnek:
Tarla Kapasitesi: %70
Solma Noktası: %25
👉 Kullanılabilir Su Aralığı: %25 – %70
Bu aralık, sensörle takip edilen ve bitkinin suya erişebildiği alandır.
Sensör Değerleri ile İlişkilendirme
%0 sensör değeri = Kuru toprak
%70 sensör değeri = Tarla kapasitesi
%25 sensör değeri = Solma noktası
Bu değerler sayesinde;
✅ Bitkilere ne zaman su verilmesi gerektiği daha doğru belirlenir. Dolayısıyla toprakta oksijen dengesi korunur
✅ Aşırı sulama veya yetersiz sulama gibi sorunların önüne geçilir.
✅ Akıllı sulama sistemleriyle otomatik sulama görevleri oluşturulabilir.
Ayrıca bu bağlantı üzerinden Tarım Alanı İçin Su İhtiyacı Hesaplayıcı sayfamıza göz atabilirsiniz.