EC (Electrical Conductivity), toprağın metre başına miliSiemens veya deciSiemens cinsinden ifade edilen elektrik akımını iletme yeteneğinin bir ölçüsüdür. Suyun iletkenliği içerisindeki çözünmüş olan iyonlara bağlı olduğu için, aynı zamanda su içerisinde çözünen tuz oranını da ifade eder. Yani bir anlamda suyun tuzluluk değeridir.
EC Değerini Bilmek Ne İşime Yarar?
Hangi bitkiyi yetiştirirseniz yetiştirin bilmeniz gereken en önemli değerlerden biri toprağın EC derecesi, yani besleyiciliğidir. Bunun için çeşitli gübreler kullanılır. Gübrenin bitkilere faydası azot, fosfor, potasyum ve daha birçok elementleri içermesidir. Fakat bu elementler saf halde değil, genellikle bileşikler halindedir ve pek çoğu kimyasal açıdan tuz çeşitleridir. Bir toprağın besleyiciliği de bu tuzlar aracılığı ile gerçekleşmektedir.
Besin çözeltinizi test ettiğinizde çözelti yetiştirdiğiniz bitkinin referans EC değerine sahipse bu bitkinizi doğru oranlarda beslediğinizi gösterir. EC değeri yüksekse, fazla gübreleme riski var demektir; EC değeri düşükse, bitkiniz yeteri kadar beslenemiyordur. Toprağınızdan süzülen suyu test ettiğinizde EC değeri yüksekse, muhtemelen yeterince sulama yapmıyorsunuzdur; EC değeri düşükse, muhtemelen gerekenden fazla sulama yapıyorsunuzdur. Yani kısacası bu değerler yetiştirilen bitki için hayati önem arz etmektedir.
EC Değerinin Bitkiler Üzerindeki Etkisi Nedir?
Bazen toprağımızda yeterince nem olduğu halde bitkide susuzluk belirtileri görülebilir. Bu durum fizyolojik kuraklık olarak bilinmektedir ve toprak tuzluluğunun olumsuz etkisinden kaynaklanmaktadır. Toprakta tuzluluğun artması sonucu ozmotik basınç da artmaktadır. Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçişe ozmos denir. Bitkilerde ise, bitkinin öz suyu kökleri etrafındaki sudan yoğunsa kökleri etrafındaki su bitki tarafından emilir ama kökleri etrafındaki su bitki özsuyundan tuzlu ise bitki bu suyu ememez. Tuzluluk değeri çok daha fazla ise bitkinin özsuyu kökleri etrafındaki bu tuzlu su tarafından emilerek bitkiyi susuz bırakır ve kurumasına sebep olur.
Her bitkinin tuzluluk isteği farklıdır fakat genel itibari ile EC değeri 0-2 mS/cm arasında düşük, 2-4 mS /cm arasında orta, 4-8 mS/cm arasında yüksek olarak sınıflandırılır. Bu değerin yüksek olması; bitkinin su alımını önleme, mikroorganizmaların olumsuz etkilenmesi, bitki gelişiminin yavaşlaması veya durması gibi olumsuzluklara yol açabilir.
| Bitki | EC (mS/cm) |
| Arpa | 8,0 |
| Mısır | 1,7 |
| Pamuk | 7,7 |
| Şeker Pancarı | 7,0 |
| Buğday | 6,0 |
| Yonca | 2,0 |
| Domates | 2,5 |
| Patates | 1,7 |
| Fasulye | 1,0 |
| Elma | 1,7 |
Bitkilerin EC istekleri farklı olduğu için örneğin domates için hazırlanan besin çözeltisi patlıcana verecek olsak 1 Litre besin eriyiğine 0,25 Litre su ilave ederek EC sini 2,5 tan 2,0 ye düşürmemiz gereklidir. EC değerini 1 litre besin eriyiğindeki tuz miktarı olarak düşünebiliriz.
- Eğer bir kaç farklı bitki türünü bir arada büyütülecekseniz, EC değeri olarak en düşük olanın EC değeri baz alınmalıdır. EC değerinizin tüm bitkiler için en verimli olması için 1,6 – 1,8 arasında olması çoğunlukla bitkiler için yeterli olmaktadır.
Toprakta EC Nasıl Ölçülür?
Toprağın EC değerini ölçmek için birkaç yaygın yöntem vardır;
- Elde taşınır EC ölçer: Elde taşınır EC ölçer, toprak ekstralarının EC değerlerini ölçen basit ve kullanımı kolay bir araçtır. Sayaç, toprak ekstraktına yerleştirilen bir sondayla donatılmıştır ve okumalar dijital ekranda görüntülenebilmektedir
- Laboratuar analizi: toprak numuneleri analiz için bir laboratuara gönderilir. Burada EC değeri bir iletkenlik ölçer kullanılarak ölçülür. Bu yöntem doğru sonuçlar verir ancak zaman alıcı ve pahalı olabilmektedir.
- Çözünür tuz test şeritleri: çözünür tuz test şeritleri, toprak ekstratına batırılmış kâğıt şeritlerdir. Şeridin rengi toprak ekstratının EC değerine bağlı olarak değişir ve sonuç EC değerini belirlemek için bir renk tablosuyla karşılaştırılabilir.
- Elektriksel direnç görüntüleme (Electrical Resistance Imaging) (ERI): ERI, toprağın elektriksel direncini ölçmek için elektrotları kullanan jeofizik bir yöntemdir. Direnç ölçülerek toprağın EC değeri tahmin edilebilir.
- Toprak nemi sensörü: toprak nemi sensörleri, çiftçilere gerçek zamanlı olarak yardımcı olmak, toprağın elektriksel iletkenlik değerini uzaktan izlemek ve optimum bitki büyümesi sağlamak için akıllı tarımda yaygın olarak kullanılır.
