Şeker pancarı nasıl yetiştirilir, şeker pancarı yetiştiriciliği hem ülkemiz hem dünya için tarıma dayalı sanayi üretiminde stratejik öneme sahiptir. Şeker pancarı, şeker başta olmak üzere birçok ürünün hammaddesini oluşturmaktadır.
Şeker pancarı, derinlemesine kök salan bir bitki olarak, toprağın derinlemesine gevşetilmiş olmasını gerektirir. Aksi takdirde kökler yüzeye yakın kalabilir, kısmen çatallanabilir, yeterince büyüyüp gelişemez ve pancarın verimi ile teknolojik kalitesi düşer. Toprak hazırlığı, ön bitki hasadından hemen sonra sapın biyolojik olarak çözülmesini sağlamak amacıyla yaz sonu ve sonbahar yağışlarını toprakta tutmak için anızın 7-10 cm derinliğinde bozularak başlanır. Ağır yapıdaki topraklarda, sıkışık pulluk taban tabakasını kırmak için Temmuz-Ekim ayları arasında 4-5 yılda bir 50-60 cm derinliğinde ve 90 cm genişliğinde baklava dilimi şeklinde dipkazan çekilir.
Şeker pancarı yetiştiriciliğinde sonbahar derin sürümü, taban gübresinin karıştırılması, çok yıllık yabancı otların yok edilmesi, iyi bir tohum yatağı hazırlığı ve toprağın uygun tava gelmesi için mutlaka yapılmalıdır. İlkbahar toprak hazırlığında, tohum yatağındaki yapıyı korumak ve kılcal toprak yapısını bozmamak için toprak, tohum ekim derinliğinden daha derin işlenmemelidir.
Şeker Pancarı Nerede Yetiştirilir
Ege bölgesinin iç batı kesiminde bulunan Afyon, Uşak ve Denizli illerinde, aynı zamanda kıyı bölgesinde yer alan İzmir ve Aydın şehirlerinde şeker pancarı yetiştirilmektedir. İç Anadolu bölgesinde ise Konya, Karaman, Yozgat, Eskişehir, Ankara illerinde şeker pancarı üretimi gerçekleştirilmektedir. Akdeniz’de Antalya, Burdur; Marmara bölgesinde Bursa; Doğu’da Elazığ, Kars, Van; Batı Karadeniz’de Kastamonu ilinde şeker pancarı üretimi yapılmaktadır.
Şeker Pancarı Ekimi
Türkiye, iklim koşulları nedeniyle sadece şeker pancarından üretim yapan birkaç ülkeden biridir. Dünya genelinde 55 ülkede şeker pancarı üretilmektedir ve Türkiye, %6,2‘lik payıyla Rusya, Fransa, ABD ve Almanya’nın hemen arkasında, beşinci sırada yer almaktadır. FAO 2017 verilerine göre Türkiye’de Şeker pancarı ekim alanı 287461 ha’dır.
Şeker pancarı üretimi, İç Anadolu’da mart ayının ortalarından itibaren, toprağın 0-5 cm derinliğindeki sıcaklık düzenli olarak 5-7 °C ve üzerine çıktığında ekime başlanır. İlaçlı çıplak veya kaplanmış genetik monogerm tohumlar, sıra aralığı 45 cm ve toprak derinliği 2-4 cm olacak şekilde traktör ilerleme hızı 4-4,5 km/saat olarak ayarlanarak mibzerle ekim yapılır ve sıra üstü 22-28 cm mesafede teklenir.
Şeker Pancarı Bakımı
Ekim sonrasında yaklaşık 1,5-2 ay boyunca tarlanın yüzeyi açık bırakılır ve bu süre içinde yabancı otların gelişimini engellemek amacıyla işçi ve traktör çapaları kullanılır veya ot ilaçlaması yapılır. Yüksek kök verimi ile birlikte, yer, tarla, yıl ve yetişme koşullarına bağlı olarak sıralar üzerinde düzenli bir dağılıma sahip olarak hasat yapılır, bitki sıklığı 7.000-9.000 bitki/da arasında değişir.
Şeker Pancarı Sulama
Şeker pancarı, yüksek su ihtiyacına sahip bir bitki olup sadece yeterli yağış ve düzenli sulama koşullarında yüksek miktarda şeker üretebilir. Sulama, bitkilerin su ihtiyacına göre en erken 8-10 yapraklı dönemde başlar. İç Anadolu bölgesinde yıllık su tüketimi, Nisan ayında 60 mm, Mayıs ayında 90 mm, Haziran ayında 180 mm, Temmuz ayında 270 mm, Ağustos ayında 270 mm, Eylül ayında 180 mm ve Ekim ayında 75 mm olmak üzere toplamda 1125 mm’dir. Bu miktarın 300-460 mm’si yıllık yağış ile, 665-825 mm’si ise sulama ile karşılanır.
Yüksek verim ve kalite için şeker pancarı yetiştiriciliğinde doğru sulama en önemli unsurdur. Bunun için akıllı sulama sistemleri kullanmak oldukça önemlidir. Bu konuda detaylı bilgiye aşağıdaki içeriğimizden ulaşabilirsiniz:
Şeker Pancarı Gübreleme
Şeker pancarı beslemesinde temel besin maddeleri olan azot (N), fosfor (P2O5) ve potasyum (K2O) büyük bir öneme sahiptir. Tarlanın verimliliğini sürdürebilmesi ve artırabilmesi için bu temel besin maddeleri ile desteklenmelidir. Planlanan azotun yarısı ila üçte ikisi tohum yatağı hazırlığından birkaç gün önce tırmık altına eklenir, geri kalan azotun bir üçte biri ila yarısı ise bitki 4 gerçek yaprak aşamasında baş (üst) gübre olarak uygulanır. Fosforlu gübrenin üçte ikisi ve potasyumun tamamı sonbaharda sürüm öncesi pulluk altına serpilir. Saf olarak, dekara 14-18 kg azot, 11-14 kg fosfor ve 4-6 kg potasyum verilebilir.
Şeker Pancarı Hasat
İç Anadolu bölgesinde şeker pancarı ekiminden itibaren 180-185 gün sonra hasat olgunluğuna ulaşır. Elle veya makineyle yapılan hasat işleminden sonra, temizlenmiş pancarlar belirlenen bir program dahilinde Fabrika Merkez veya Taşra kantarlarında teslim edilir.
Şeker Pancarı Yetiştiriciliğinin Faydaları
Şeker pancarı yetiştiriciliği, Türkiye ekonomisine önemli bir katkı sağlamaktadır. Bu katkıları şu şekilde özetlemek mümkündür:
- Türkiye’de kullanılan gübrelerin %10‘u şeker pancarı tarımında kullanılmaktadır.
- Bir dönüm şeker pancarı fotosentez yoluyla havaya verdiği oksijen, 6 kişinin bir yılda tükettiği oksijen miktarına eşdeğerdir ve 1 dönümlük orman alanından 3 kat daha fazla oksijen üretmektedir. Bu nedenle çevre dostu bir tarım endüstrisi olan şeker pancarı tarımı, zorunlu bir faaliyet olarak öne çıkmaktadır.
- Bir dönüm şeker pancarı üretimi, yaklaşık 10 işgücü istihdamı sağlamaktadır. Her yıl 350 bin aile şeker pancarı tarımıyla uğraşmakta ve fabrikalarda da 25 bin kişiye istihdam olanağı sunmaktadır.
- Endüstri bitkileri arasında sağladığı katma değer bakımından ikinci sırada yer almaktadır.
- Şeker pancarından sonra ekilen hububatta %20 verim artışı sağlamaktadır.
- Yılda yaklaşık 25 milyon ton taşıma hacmi oluşturarak taşımacılık sektörü için büyük bir pazar oluşturmaktadır.